ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္း စီမံခန္႔ခဲြမႈ
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ ၀ါရွင္တန္ျပည္နယ္ဆီယက္တဲလ္(Seattle)ၿမိဳ႕မွာ အရွိန္အဟုန္ႏွင့္ ဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာေနေသာ ၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။

အေမရိက၏ ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာ ဆီယက္တဲလ္သည္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပႏွင့္ စီးပြားေရးကူးလူးဆက္သြယ္မႈမ်ား ယခင္ကထက္ ပိုမိုဖံြ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ရန္ အစိုးရႏွင့္ သက္ဆုိင္ရာအဖဲြ႕အစည္းအသီးသီးက ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္လာေသာေၾကာင့္ ၿပီးခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားမွစ၍ ပိုမိုဖံြ႕ၿဖိဳးတုိးတက္လာေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္အသြင္ေဆာင္လာခဲ့သည္။

အေမရိကန္မ်ားကိုယ္တုိင္ကလည္း ၀ါရွင္တန္ဒီစီကဲ့သို႔ ၿမိဳ႕ႏွင့္ယွဥ္လွ်င္ သီးျခားထင္ရွားေသာၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕အျဖစ္ ဆီယက္တဲလ္ကို႐ႈျမင္ၾကသည္။

ဆီယက္တဲလ္တြင္ ထူးျခားမႈရွိသည္မွာ ၿမိဳ႕၏အဓိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခုျဖစ္ေသာ ဆီ ယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္း(Port of Seattle)းစီမံခန္႔ခဲြမႈျဖစ္သည္။ ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းစီမံခန္႔ခဲြမႈေအာက္တြင္ ဆီယက္တဲလ္ႏွင့္ အနီးအပါးၿမိဳ႕ တာကိုးမား(Tacoma)တို႔ အသုံးျပဳေသာ ဆီယက္တဲလ္ေလဆိပ္လည္း ပါ၀င္သည္။

အမႈေဆာင္လူႀကီးေရြးခ်ယ္မႈ
ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းကို အစုိးရ သို႔မဟုတ္ အစုိးရလက္ေအာက္ခံ အဖဲြ႕အစည္းတစ္ခုခုက စီမံခန္႔ခဲြ သည္မဟုတ္ပါ။ ဆီယက္တဲလ္ၿမိဳ႕ေန ျပည္သူမ်ားက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ကာ အမႈေဆာင္လူႀကီး ၅ ဦးက အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ၎င္းတို႔ကို ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္း ေကာ္မရွင္နာလူႀကီးမ်ား(Port of Seattle Commissioners)းဟု ေခၚသည္။

၎င္းတို႔က ဆိပ္ကမ္းႀကီးတစ္ခုလုံး စီမံခန္႔ခဲြေရးအတြက္ အမႈေဆာင္အရာရွိမ်ား(Chief Executive Officers)ခန္႔အပ္ တာ၀န္ေပးၿပီး လုပ္ေဆာင္ေစသည္။ စီမံခန္႔ခဲြမႈအဖဲြ႕ႀကီးက ၀င္ေငြကိုရွာေဖြၿပီး ဆိပ္ကမ္းဖံြ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ျပန္လည္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားကိုျပဳသည္။ သုံးစဲြစရာမ်ားကို သုံးစဲြသည္။
ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕ႏွင့္ ျပည္သူမ်ား မထိခိုက္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ရန္မ်ားကို ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၿမိဳ႕၏သဘာ၀ပတ္ ၀န္းက်င္အေျခအေနမ်ား မထိခုိက္ေစေရးႏွင့္ ေလသန္႔စင္မႈအေျခအ ေနေကာင္းမြန္ေစေရးတို႔ ျဖစ္သည္။

ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းစီမခန္႔ခဲြမႈေအာက္တြင္ ေလဆိပ္ပါရွိေနေသာေၾကာင့္လည္း ေလဆိပ္၀င္ေငြသည္ ဆိပ္ကမ္း၀င္ေငြအျဖစ္ ၀င္ေရာက္သည္။ စီးပြားေရးဖံြ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈႏွင့္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းမ်ား ပြင့္လန္းေနေသာၿမိဳ႕သို႔ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပခရီးသြားမ်ား တုိးတက္၀င္ေရာက္ေနေသာေၾကာင့္ ေလဆိပ္၀င္ေငြမွာလည္း တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ တိုးတက္ရရွိလ်က္ရိွိသည္။


၀င္ေငြေကာင္းစြာ ရွာေဖြႏိုင္ ၿပီျဖစ္ေသာ၊ တုိးတက္ဖံြ႕ၿဖိဳးလာ ေသာ စီးပြားေရးႏွင့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းမႈ လုပ္ငန္းမ်ားကို တစ္ၿပိဳင္နက္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေသာ ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္း စီမံခန္႔ခဲြမႈကို ေရြးခ်ယ္ခံအမႈေဆာင္လူႀကီးမ်ားက ေက်နပ္အားရလ်က္ရွိသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း အစိုးရက မၾကာမီကစတင္၍ ဆိပ္ကမ္းမ်ားႏွင့္ သေဘၤာတင္လုပ္ငန္းမ်ားကို ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ား စိတ္၀င္စားက လုပ္ကိုင္ၾကပါရန္တုိက္တြန္းေဆြးေႏြးခဲ့သည္။

ႏုိင္ငံတကာ ကုန္သြယ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ကိုင္လွ်င္ ဆိပ္ကမ္းစီမံခန္႔ခဲြမႈႏွင့္ လုပ္ပုံကိုင္ပုံမ်ားမွာ အေရးႀကီးလြန္းသျဖင့္ ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္း စီမံခန္႔ခဲြမႈကို ေလ့လာမိသမွ်တင္ျပရျခင္းျဖစ္သည္။

ဆိပ္ကမ္း၀န္ေဆာင္မႈမ်ားတြင္ ကုန္စည္ပို႔ေဆာင္မႈမ်ားသာမက ခရီးသည္(အထူးသျဖင့္ အ ပန္းေျဖခရီးသည္)၀န္ေဆာင္မႈမ်ားမွာလည္း အေရးႀကီးသည္။ ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းသည္ ဇိမ္ခံ သေဘၤာႀကီးမ်ား ရပ္နား၊ ထြက္ခြာရန္ႏွင့္ လုိအပ္ေသာ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားကို ေပးေနသည္။
ႏုိင္ငံတကာဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္သည့္ ဆီယက္တဲလ္တြင္ ႏုိင္ငံတကာစည္းေ၀းပဲြမ်ား က်င္းပႏုိင္ရန္ ကြန္ဖရင့္စင္တာရွိသည္။ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးစင္တာ(World Trade Center)ရွိသည္။

ေဒသခံျပည္သူမ်ားက ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းအမႈေဆာင္လူႀကီးမ်ား ေရြးခ်ယ္မႈကို ၁၉၁၁၊ စက္တင္ဘာ ၅ က စတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းကို ယင္းအမႈေဆာင္လူႀကီးမ်ားက အုပ္ခ်ဳပ္သည္။ အမႈေဆာင္လူႀကီး ၅ဦး၏သက္တမ္းမွာ၄ႏွစ္ျဖစ္သည္။

ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းအာဏာပိုင္အဖဲြ႕သည္ ဆီယက္တဲလ္ႏွင့္တာကိုးမားၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕ၾကားတြင္ ေလဆိပ္တစ္ခုကို တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၄၉ မွစၿပီး၊ လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ဆီယက္တဲလ္ -တာကိုးမားႏုိင္ငံတကာေလဆိပ္ကို အတိုေကာက္အားျဖင့္ ဆီးတတ္(Sea-Tac)ဟု ေခၚသည္။

ဆီယက္တဲလ္ထင္ရွားရသည့္အေၾကာင္း
ဆီယက္တဲလ္တြင္ အေျခစုိက္သည့္ အေမရိကန္စီးပြားေရးကို ႀကီးစြာအားျဖည့္ထားသည့္ ကမၻာ ေက်ာ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား ရွိခဲ့သည္၊ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။

မိုက္က႐ိုေဆာ့ဖ္သည္ ဆီယက္တဲလ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ေလယာဥ္ထုတ္လုပ္ေရး ကုမၸဏီျဖစ္ေသာ ဘုိရင္းကုမၸဏီသည္ ဆီယက္တဲလ္တြင္ အေျခစုိက္ထားသည္။ ေကာ္ဖီယဥ္ေက်းမႈ ျဖစ္ေစခဲ့သည့္ စတားဘတ္ (Starbucks Coffee) သည္ ဆီ ယက္တဲလ္ၿမိဳ႕မွ ထုတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ယခု ဆီယက္တဲလ္မွာ ၿမိဳ႕ျပဖံြ႕ၿဖိဳးမႈအလြန္အားေကာင္းလာေသာေၾကာင့္ အိမ္ရာေျမစီးပြားေရး အလြန္ဖံြ႕ၿဖိဳးလာသည္။ ဆိပ္ကမ္လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္အတူ အိမ္ရာေျမလုပ္ငန္းတြင္ ရင္းႏီီွးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားကို ပိုမိုလုပ္ကိုင္လာၾကသည္။ ႏုိင္ငံတကာကုန္သြယ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းမွတစ္ဆင့္ ပိုမိုတိုးတက္စြာ လုပ္ကိုင္လာၾကသည္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ထုတ္ျပန္ေသာ ၂၀၀၆ ဇန္န၀ါ ရီမွ ဒီဇင္ဘာတြင္း ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာကုန္သြယ္ဘက္ႏုိင္ငံမ်ား ထိပ္သီး ၃၀ စာရင္းတြင္ အာရွ ၁၉ ႏုိင္ငံပါ၀င္သည္။

တ႐ုတ္မွာ နံပါတ္တစ္၊ ဂ်ပန္ ဒုတိယႏွင့္ ေတာင္ကိုရီးယား တတိယတို႔ ျဖစ္သည္။
ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းမွ တစ္ဆင့္ တ႐ုတ္မွ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလီယံေက်ာ္ဖိုး တင္သြင္းၿပီး၊ တ႐ုတ္သို႔ တစ္ဘီလီ ယံေက်ာ္ဖိုး ျပန္ပို႔သည္။ စုစုေပါင္းကုန္သြယ္မႈပမာဏ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၄ ဘီလီယံနီးပါးရွိသည္။

ဂ်ပန္မွ ကန္ေဒၚလာ ၆ ဘီလီယံ ေက်ာ္ဖိုးတင္သြင္းၿပီး၊ ၂ ဘီလီယံ ေက်ာ္ဖိုး ျပန္ပို႔သည္။ စုစုေပါင္းကုန္သြယ္မႈ ပမာဏကန္ေဒၚလာ ၉ ဘီလီယံေက်ာ္ ရွိသည္။

ဆီယက္တဲလ္ဆိပ္ကမ္းမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအတြက္ အာရွပစိဖိတ္ႏွင့္ အေရွ႕ဘက္ထြက္ ေပါက္အတြက္ အလြန္အေရးႀကီးသည့္ ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။ ဆိပ္ကမ္းစီမံခန္႔ခဲြမႈမွာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျဖစ္ပါေသာေၾကာင့္ တင္ျပရပါသည္။